پاپ فرانسیس در مصاحبه‌ای اختصاصی اعلام کرد که همچنان منتظر پاسخ رئیس جمهور روسیه بوده و نگران است که پوتین نتواند و نخواهد در این زمان با وی دیدار کند. پاپ همچنین اظهار کرد پاتریارک کلیسای ارتدکس روسی «کریل یکم» نمی‌تواند دستیار پوتین شود و وی را یاری کند.

---

پاپ در چند روز گذشته بارها و بارها با ظرافت و خوشرویی فراوان این مطلب را تکرار کرده است. اولین موضوعی که در طول مصاحبه ما (به همراه فیورنزا سرزانینی، معاون مدیر روزنامه Corriere della Sera)، به محض اینکه پا به آپارتمان او در واتیکان گذاشتیم، به آن پرداخت: «ببخشید اگر برای احوالپرسی بلند نشدم، ببینید، زانوی من دچار مشکل شده و طبق دستور دکتر باید بنشینم».

پاپ برگولیو امروز تحت یک عمل جراحی جزئی زانو قرار خواهد گرفت. تزریقی برای تسکین درد مفاصل آزاردهنده‌ای که تاکنون او را از شرکت در جلسات معمول و غیررسمی با مومنان باز داشته است. او به ما می‌گوید: «پارگی رباط دارم و برایم یک سری تزریقات زانو تجویز شده است تا ببینیم چه پیش خواهد آمد. مدتی است که ادامه دارد، دیگر نمی‌توانم راه بروم. روزی روزگاری پاپ‌ها را روی صندلی سِدان [شبیه هودج و کجاوه] حمل می‌کردند. اما اندکی درد می‌تواند موجب تواضع شود، نعمتی در لباس مبدّل…».

با این حال، نگرانی اصلی پاپ برگولیو درد زانویش نیست. وی از اتفاقاتی که این روزها در قلب اروپا می‌افتد به شدت ناراحت است. در ۲۴ فوریه، زمانی که نیروهای مسلح روسیه به اوکراین حمله کردند و درها را به روی مرگ و ویرانی گشودند، پاپ التماس کرد که “بس کنید! جنگ را متوقف کنید» و  اکنون این خشونت، زندگی همه شهروندان اروپایی را آزار می‌دهد.

وی هرگز از تکرار خواهش خود خسته نمی‌شود. اما احساسی از ناامیدی دارد زیرا به نظر می‌رسد چیزی در حال تغییر نیست. ما در سخنان پاپ برگولیو رگه‌ای از بدبینی را احساس می‌کنیم، وقتی او از تلاش‌های خود به ما می‌گوید به همراه پیترو پارولین، وزیر امور خارجه واتیکان، («او دیپلمات فوق‌العاده‌ای است و به همان روش آگوستینو کازارولی عمل می‌کند. سرد و گرم روزگار را چشیده و من بسیار به او اعتماد دارم») تا حداقل آتش بس حاصل شود.

پدر مقدس از تلاش های متعدد خود برای توقف درگیری یاد کرده و بار دیگر بر تمایل خود برای سفر به مسکو تاکید می‌کند. «روز اول جنگ با رئیس جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، تماس تلفنی گرفتم اما من با پوتین نه. در ماه دسامبر برای تولدم فرصتی داشتم که با او صحبت کنم، اما این بار هم نه، سعی کردم با او تماس نگیرم». قرار بود این پیام روشنی برای همه جهان باشد و به همین دلیل با سفیر روسیه دیدار کردم. توضیح خواستم و به او گفتم «بخاطر خدا دست از این جنگ بردار». بعداً، حدود بیست روز پس از جنگ، از کاردینال پارولین خواستم پیام من را به پوتین برساند که آماده سفر به مسکو هستم. مطمئناً منتظر نوعی ژست افتتاحیه از سوی رهبر کرملین بودم. ما هیچ پاسخی دریافت نکردیم، اما هنوز داریم آنها را در مورد این موضوع تحت فشار قرار می‌دهیم. با این حال می‌ترسم که پوتین نتواند یا نخواهد در حال حاضر با نشست ما موافقت کند. اما چگونه می‌توانید تلاش نکنید و هر کاری که از دستتان بر می‌آید برای جلوگیری از این ظلم‌‌ها انجام ندهید؟ بیست و پنج سال پیش ما شاهد اتفاقی مشابه در رواندا بودیم.

ناتو و کرملین

نگرانی اصلی پاپ برگولیو این است که پوتین به این زودی متوقف نشود. پوتین سعی می‌کند ریشه‌های رفتار خود را در نظر بگیرد، دلایلی که او را به چنین درگیری وحشیانه‌ای سوق داده است. شاید این «پارس‌کردن ناتو در دروازه روسیه» بود که پوتین را وادار کرد تا حمله به اوکراین را آغاز کند. برگولیو با تعجب می‌گوید: «من نمی‌توانم بگویم خشم پوتین برانگیخته شده یا نه»، «اما گمان می‌کنم که این امر ممکن است با رفتارهای غرب تسهیل شده باشد».

آنهایی که به صلح اهمیت می‌دهند، اکنون با مسئله دشوار «تحویل سلاح از کشورهای غربی به مقاومت اوکراین» دست و پنجه نرم می‌کنند. بحثی تفرقه‌انگیز برای بسیاری از افراد؛ بحثی که احتمالاً جهان کاتولیک‌ها و صلح‌طلبان را از هم جدا خواهد کرد. پدر مقدس در این مورد تردید دارد. دکترین او همیشه مسابقه تسلیحاتی را رد کرده و هر گونه تشدید در تولید تسلیحات که ممکن است دیر یا زود در میدان نبرد مورد استفاده قرار گیرد و باعث وحشت و رنج وصف‌ناپذیر شود را به شدت محکوم کرده است. او سعی می‌کند اینگونه توجیه کند: «نمی‌توانم به این سؤال پاسخ دهم، من خیلی دور زندگی می‌کنم، نمی‌دانم تأمین جنگنده‌های اوکراینی کار درستی است یا خیر». «آنچه غیرقابل انکار به نظر می‌رسد این است که در آن کشور هر دو طرف در حال آزمایش سلاح های جدید هستند. روس ها تازه متوجه شده‌اند که تانک‌ها فایده ای ندارند و ممکن است در حال توسعه سلاح های جدید باشند. جنگ‌ها نیز به همین دلیل انجام می‌شوند: برای آزمایش زرادخانه‌ها. این همان چیزی است که در جنگ داخلی اسپانیا، قبل از جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد. تولید و فروش تسلیحات مایه شرمساری است، اما تعداد کمی‌ جرأت دارند که در مقابل آن بایستند. چند سال پیش کشتی‌ای در جنووا لنگر انداخت و مملو از سلاح شد تا به محموله‌ای که به یمن می‌رفت منتقل شود. کارگران بارانداز از انتقال محموله به کشتی باری خودداری کردند و گفتند: “ما این کار را برای کودکان یمن انجام می‌دهیم” این یک حرکت کوچک بود، اما برای دلیلی درست. ای کاش افراد بیشتری وجود داشتند که آماده بودند برای این کار قدم بردارند و کاری انجام دهند».

به نظر می‌رسد که افکار پاپ برگولیو در طول گفتگوی ما همیشه به آنچه درست است برمی‌گردد. بارها از ایشان برای سفر نمادین به اوکراین درخواست شده، اما پاسخ وی همیشه منفی بوده است. او توضیح می‌دهد: «من هنوز آماده سفر به کیف نیستم. فرستاده خود، کاردینال مایکل چرنی (رئیس دپارتمان توسعه رشد انسانی) و کاردینال کنراد کرایوسکی (مسئول خیریه پاپ) را فرستاده‌ام که به تازگی برای چهارمین بار از کیف بازدید کرده است. اما احساس می‌کنم که نباید به آنجا بروم. هنوز نه. ابتدا باید به مسکو بروم، اول از همه می‌خواهم با پوتین ملاقات کنم. اما در نهایت من فقط یک کشیش هستم، چه چیزی می‌توانم به دست بیاورم؟ من هر کاری از دستم بر بیاید انجام خواهم داد. اما اگر پوتین تصمیم بگیرد در را باز بگذارد…»

کلیسای ارتدکس

آیا ممکن است کریل، پاتریارک کلیسای ارتدکس روسیه، کسی باشد که بتواند پوتین را متقاعد کند تا این در را باز کند؟ پدر مقدس سرش را تکان می‌دهد و می‌گوید: «من چهل دقیقه با کریل در [نرم‌افزار] زوم صحبت کردم. بیست دقیقه اول، تمام دلایلی که تهاجم روسیه را توجیه می‌کند از روی کاغذی که در دست داشت خواند. من به او گوش دادم و بعد گفتم: من هیچ کدام از اینها را نمی‌فهمم. برادر! ما روحانی دولتی نیستیم، نباید به زبان سیاست صحبت کنیم، بلکه باید به زبان عیسی صحبت کنیم. ما شبان همان گله مقدس خدا هستیم. به همین دلیل ما باید به دنبال راهی برای صلح باشیم، باید جنگ را متوقف کنیم».

یک پاتریارک نمی‌تواند خود را [آنقدر] پایین بیاورد که دستیار پوتین شود. من قرار ملاقاتی با او داشتم که قرار بود در ۱۴ ژوئن در اورشلیم برگزار شود. این دومین ملاقات ما بود، هیچ ربطی به جنگ نداشت. اما ما آن را لغو کردیم، «توافق کردیم که ممکن است پیام اشتباهی ارسال شود».

راه صلیب

در چند سال گذشته پاپ برگولیو زنگ خطر یک جنگ جهانی را به صدا درآورد که «تکه‌تکه» در نقاط مختلف جهان در حال وقوع بود. اکنون می‌بینیم که حق با او بود و این چیزی است که باید وجدان ما را تکان دهد. به نظر او، ما اکنون بسیار فراتر از «تکه‌تکه» اولیه رفته ایم، به سوی یک جنگ جهانی سوم تمام عیار گام برداشته‌ایم.

«نمی‌خواهم برای زنگ هشداری که در گذشته به صدا درآوردم اعتبار خاصی قائل شوم؛ آن هشدار مربوط  بود به یک مشاهده صِرف از آنچه واقعاً داشت اتفاق می‌افتاد. سوریه، یمن، عراق. در آفریقارشته‌ای از درگیری‌ها یکی پس از دیگری. در هر یک از آنها، منافع بین المللی در خطر است. غیرقابل تصور است که یک دولت آزاد بتواند جنگی را علیه دولت آزاد دیگری به راه بیندازد. در اوکراین، درگیری توسط بازیگران دیگری آغاز شد. نمی‌توان اوکراینی‌ها را به خاطر جنگیدن در دونباس سرزنش کرد. ما از ده سال پیش در حال گفتگو هستیم. این یک بحث قدیمی است. مطمئناً اوکراینی‌ها مردمی غیور هستند. در «راه صلیب» دو بانو داشتیم، یک روسی و یک اوکراینی، که از آنها خواسته شد تا با هم دعاها را بخوانند. اوکراینی‌ها خشمگین شدند. با کرایوسکی که همراهم بود صحبت کردم و او به من گفت: جلوی آنها را بگیر، نگذار با هم دعا را بخوانند. او درست می‌گفت، البته، ما واقعا نمی‌توانیم آنها را درک کنیم. پس آن دو خانم ساکت ماندند. اوکراینی‌ها بسیار حساس هستند، شاید به این دلیل که بعد از جنگ جهانی دوم شکست خوردند و تحقیر شدند و بهای بسیار سنگینی پرداختند. این همه جان از دست رفته، و شهید شده است. اما بیایید گارد خود را رها نکنیم، بیایید مراقب باشیم که چه اتفاقی می‌افتد یا ممکن است در ترانس‌نیستریا بیفتد.»

منتظر ۹ می

ما به پایان مصاحبه خود در مورد جنگ نزدیک می‌شویم و خلاصه آن به نظر تاریک می‌رسد. این نتیجه تلخ پاپ است: «مردم به اندازه کافی حاضر نیستند برای صلح کار کنند». «جنگ وحشتناک است، ما باید آن را با تمام قدرت فریاد بزنیم. به همین دلیل است که من به تازگی کتابی را با عنوان فرعی خاص، شجاعت ایجاد صلح، با انتشارات Solferino منتشر کرده‌ام. زمانی که اوربن را ملاقات کردم، او به من گفت که روس‌ها برنامه دقیقی دارند و جنگ در ۹ می پایان می‌یابد. من امیدوارم که چنین باشد و این اظهارنظر بتواند سرعت عملیات نظامی در چند روز اخیر را توضیح دهد. اکنون روس‌ها نه تنها منطقه دونباس، بلکه کریمه، اُدسا، بنادر دریای سیاه و همه چیز را گرفته اند. من نسبت به همه اینها احساس بدی دارم، اعتراف می‌کنم، بسیار بدبین هستم. با این حال، این وظیفه ماست که تمام تلاش خود را برای توقف جنگ انجام دهیم».

سیاست در رم

پاپ برگولیو همچنین به تدابیری که دولت ایتالیا می‌خواهد در این راستا ارائه کند، توجه زیادی دارد. «باید بگویم ایتالیا سخت کار می‌کند و خوب کار می‌کند. من از رابطه شخصی عالی با ماریو دراگی لذت می‌برم. در گذشته، زمانی که مدیر بانک مرکزی اروپا بود، از او راهنمایی خواستم. او دوستی خودمانی و صریح است. من جورجیو ناپولیتانو، رئیس جمهور قبلی ایتالیا، را بسیار تحسین می‌کردم و جانشین او، سرجیو ماتارلا را بسیار ارج می‌نهم. من همچنین به اما بونینو احترام می‌گذارم، اگرچه نظرات او را به اشتراک نمی‌گذارم اما او آفریقا را بهتر از هر یک از ما می‌شناسد؛ بانویی که سزاوار نهایت احترام است».

پدر مقدس چندان مشتاق صحبت درباره سیاست و سیاستمداران ایتالیا نیست. او از همه می‌خواهد که با جدیت، صداقت و احساسِ مسئولیت عمیق کار کنند. قبل از خداحافظی، هنوز زمان برای بررسی کلیسای کاتولیک، چگونگی تغییر و چالش‌های آینده آن وجود دارد. این تلاشی است که پاپ برگولیو تمام زندگی خود را وقف آن کرده است. «من اغلب با یک ذهنیت سنتی مواجه شده‌ام که وانمود می‌کند باز و مدرن است. در سایر قاره‌ها، مانند آمریکای جنوبی و آفریقا، این کار آسان‌تر بوده است. من می‌گویم در ایتالیا سخت‌تر است. ما بسیاری از کشیشان، راهبه‌ها و افراد غیر روحانی بسیار عالی داریم. به‌منظور نو شدن کلیسای ایتالیا، به نظرم مفید نیست که اسقف‌ها را زیاد عوض کنم. کاردینال گانتین می‌گفت که اسقف به منزله همسر کلیسا است، هر اسقفی تا زمان مرگش همسر کلیسا است. به همین دلیل است که من ترجیح می‌دهم کشیشان را منصوب کنم، همانطور که در جنوا، تورین و کالابریا انجام داده‌ام. این مسیر تولد دوباره برای کلیسای ایتالیا است. در مجمع بعدی خود، در مورد رئیس جدید CEI (کنفرانس اسقفان ایتالیایی) رای خواهیم داد و من در حال حاضر به دنبال کسی هستم که مایل به ایجاد تغییرات مهم باشد. من شخصاً یک کاردینال، یک کاردینال محترم را نامزد می‌کنم. و باید به او اجازه داده شود که منشی خود را انتخاب کند، کسی که مایل است با او و برای او کار کند».

آخرین اندیشه پدر مقدس به کاردینال مارتینی فقید اختصاص دارد، به ویژه به آن چیزی که وی آن را مقاله «کامل» می‌نامد؛ مقاله‌ای که مارتینی درباره تروریسم و جنگ پس از ۱۱ سپتامبر نوشت. «امروز آن مقاله آنقدر مهم است که من خواستم آن را در Osservatore Romano واتیکان منتشر کنم. من از همه روزنامه‌نگاران می‌خواهم که به تحقیق و پژوهش درباره آنچه در سرتاسر جهان می‌گذرد ادامه دهند و آن را همانطور که هست بیان کنند. این خدمت شما به کشور است و من برای همیشه قدردان همه کارهای شما خواهم بود.»

(ترجمه از Rita Baldassarre. نسخه اصلی به زبان ایتالیایی: اینجا https://b2n.ir/p31192)