بربرهای شمال افریقا؛ هویت و آینده، عنوان نشست وبیناری است که در موسسه مرام در تاریخ ۲۸ آبان ماه برگزار شد. محورهایی که در این نشست یک ساعته مطرح شد شامل دو بخش مفهوم واژه بربر و هویت بربری بود.
بربرهای شمال آفریقا؛ هویت و آینده
مفهوم واژه بربر:
“بربر” از واژه‌ی یونانی “بربروس” گرفته شده و به معنی کسی است که لکنت در بیان دارد. اما یونانیها اصطلاحا به کسانی بربر میگفتند که یونانی نبودند و زبان یونانی را نمی‌دانستند و باتوجه به خود برتر‌انگاری یونانیان، دارای معنای تحقیرآمیزی نیز بوده است. این اصطلاح توسط رومیها به کسانی اطلاق می‌شد که شهروند رومی نبودند و بر این اساس دارای حقوق شهروندی نیز نبوده‌اند.
رومیها نیز این اصطلاح را با مفهومی تحقیرآمیز بکار می‌برده‌اند. در زمان کنستانتین و پس از انتقال پایتخت به قسطنطنیه و کم اهمیت شدن شهر رم، اقوام شمال اروپا، به قلمرو رومیها حمله کردند که منجر به سقوط نهایی رم شد. اینان اقوامی بدور از فرهنگ و تمدن بودند و رومیها بدانها “بربر” به معنای بی تمدن و بلکه نیمه وحشی میگفتند. رومیها، دو قرن پیش از میلاد، وارد شمال افریقا شدند و علیرغم وجود تمدنهای کارتاژ و فینیقی، این اصطلاح را در مورد ساکنان اصلی این مناطق به کار می‌بردند که به معنای افرادی بود که از سطح فرهنگی مطلوبی برخوردار نیستند.
این اصطلاح پس از ورود اسلام به این مناطق نیز به کار برده می‌شد اما آن معنای تحقیرآمیز را به همراه نداشت. و اگرچه آن عنوان یونانی بر ایشان باقی ماند اما به دلیل رشد علمی و ظرفیت‌های انسانی و توسعه‌ای که در دوران اسلامی یافتند، موقعیت بربرها بطور کلی افزایش یافت و معنای این واژه نیز بار منفی خود را از دست داد.
هویت بربری :
منظور از “هویت” در اینجا معنایی است که از قرن ۱۹ به بعد به صحنه آمده و منطقه خاورمیانه و شمال افریقا را تحت تاثیر قرارداده است. در این منطقه سه جریان در ایجاد احساس هویت‌های ملی، قومی، زبانی و دینی تاثیرگذار بوده است؛ یکی تحقیقات شرق‌شناسی غربی‌ها و دیگری تحریکات قدرتهای اروپایی، بویژه قدرتهای استعماری، همچون تحریک عرب‌ها برای تضعیف عثمانیها، در ابتدای جنگ جهانی اول. عامل سوم تحولات درونی جوامع است که موجب ایجاد گسل در آنها می‌شود.
شکل گیری “هویت” برای بربرها به مثابه اقوامی متفاوت، از ابتدای قرن بیستم، پس از ورود استعمار فرانسه به شمال افریقا، آغاز شده و بعد از جنگ دوم تشدید شده و در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ همین قرن، قوی‌تر شده است و خواستار به رسمیت شناخته شدن زبان، فرهنگ، آداب و رسوم خود هستند و اینکه باید همه این نکات و درخواستها در قانون اساسی کشورشان لحاظ شود.
